LİLİTH-ADEM-HAVVA

 

Bizler ilk insanları hep Adem ve Havva olarak bildik, Hava’nın Adem’in kaburga kemiğinden yaratıldığını..

Peki bu kadar mı? Bu gerçek mi? Kadın ve erkek eşit ise neden Havva da Adem gibi topraktan yaratılmadı da Adem’den yaratıldı? Ya da Adem gerçekten kurban olan mı?
Musevilik ve Hristiyanlık inanışlarındaki efsaneye göre Adem’in ilk eşi yine Adem gibi topraktan yaratılan Lilith mitolojik karakteridir. Tevrat’ta bu hikaye iki farklı şekilde anlatılır.
1.        İnsan yaratılışın 6’ıncı gününde, diğer bütün varlıklardan sonra Tanrı’ya benzer bir surette, ilk defa erkek ve dişi olarak yaratmıştır. (Ruhban Metni)
2.      İlk önce erkeğin onun kaburga kemiğinden de kadının yaratıldığı. (Yahvist Metni)
İlk insan Tanrı tarafından, topraktan yaratılmıştır, sonra ona hayat nefesi üflenerek canlı bir varlık olmuştur.
Gelgelelim ilk kadının yaratılışına bizler ilk kadın olarak, saflığın, güzelliğin simgesi Havva’yı biliriz. Fakat bir efsaneye göre ilk kadın Lilith’tir.
Lilith aynı Adem gibi Tanrı’nın suretinde topraktan, Adem’e eş olarak yaratılmıştır. Kısa bir süre sonra kavga ederler, hikaye şöyledir; Kadın: “Ben senin altında yatmak istemiyorum” der. Adam: “Ben senin altında değil üstünde yatmak istiyorum, çünkü sen altta kalan olmayı hak ediyorsun ve ben üstün olmayı hak ediyorum.” Kadın: “..eşitiz çünkü ikimizde topraktan yaratıldık.”
Birbirlerini anlamayı reddederler, Lilith Tanrı’nın özel ismini telaffuz eder ve göğe yükselir. Adam “Yaratığın kadın benden kaçtı” der Tanrı’ya. Tanrı Lilith’in peşinden üç melek yollar. Melekler Lilith’e Tanrı’nın şu sözlerini ilettiler; “Geri dönersen olur ama dönmezsen her gün yüz oğlunun ölümüne şahit olursun.” Lilith geri dönmeyi reddeder, böylece zulme razı olur. 

Adem “Ben dışında yarattığın her şeyin eşi var” diye serzenişte bulundu Tanrı’ya. Bunun sonunda Tanrı Adem’e bir eş daha yarattı.  Adem seyrederken kadın anatomisini yarattı Tanrı, kemik, kan, kas, yağ, bağırsaklar kullandı, deriyle kaplayarak çeşitli yerlerine saç ve kıllar ekledi. Kadın bütün güzelliğiyle Adem’in karşısında dururken bile Adem tiksindi, istemedi. Tanrı üçüncü kez denedi, Adem uyurken onun kaburga kemiğinden bir kadın yarattı, onu 24 mücevherle süsledi. Adem hayran olmuştu.

Lilith ilk günahtan önce Aden bahçesinden ayrıldığı için Adem gibi ölümlülükten azat olmuş, dünyanın felaketi olmuştur.
Lilith efsanesi Sümer yaratılış öyküsünde de karşımıza çıkar. Kil tabletler üzerinde Lilith betimlemeleri ve destanlardaki betimlemeler evcilleştirilemeyen siyah bir yılanla özleşmiştir.
Lilith erkeğine karşı gelen, hakkını savunan güçlü bir kadın karakterdir fakat buna rağmen cezalandırılmıştır ve kötü kadın olarak tasvir edilmiştir.
Sanattaki betimlemelerde Lilith; kutsal anlatılarda ifade edilen güç, ihtiras, yıkıcı ve  ayartıcı değil, başı kadın gövdesi hayvan, lanetlenmiş, çirkinlik ve yoksunluğa mahkum edilmiş bir zavallı olarak tasvir edilir.

Yasak meyve; aslında Adem’in her zaman elinin gittiği ama yasak olduğunu bilerek geri durduğu kırmızı bir elma olarak karşımıza çıkar.
Havva günahı işleyen Adem’i buna kurban eden olarak biliriz. Fakat Adem zaten elmayı yemek isteyendir. Peki Havva yasak olduğunu bilmesine rağmen neden yer Yasak Elma’yı?
Sanatsal betimlemelerde Lilith yarı kadın yarı hayvan (yılan) şeklindedir. Adem ve Havva ağacın yanındayken Lilith ağaca sarılmış yarı kadın yarı yılan olarak Havva’yı suça teşvik eden olarak gösterilir. Havva elmayı yerken içten içe bunu isteyen Adem’de suça dahil olur. Adem aslında kurban değildir zaten gönülden razıdır.
Burada özlem vardır. Adem kadınına özlem duyar fakat kadın onu terk ettiği için Havva’ya razı olmuştur. Günümüzde erkeğin nefsine hakim olamaması, kadınını beğenmeyip  arayışta olması bu şekilde tasvir edilir.